Geertjes Hof

Het afwerken van de kelder heeft stiekem toch weer heel veel tijd gekost. Het lag regelmatig een poosje stil omdat

• mijn elleboog zeer deed;
• en/of het mooi weer was en het werk in de moestuin dus prioriteit had;
• (en/of de aanleg van de voortuin en/of verzorging van het weiland en/of het planten van de laatste boompjes en/of het bouwen van takkenrillen van het hazelaarsnoeihout);
• en/of er bouwvakkers waren die begeleiding behoefden;
• en/of ik 10 m3 champost had besteld die eerst even uitgekruid moest worden;
• en/of het zulk mooi weer was dat ik eíndelijk voor het eerst in 5 jaar de stacaravan aan de buitenkant heb schoongemaakt;
• (en de stal – van binnen dan);
• en/of we visite kregen;
• en omdat ik na de eerste laag stuc bedacht dat het handiger was om eerst de vloer te doen en daarná pas de finish, want dat ik egalisatiemortel er nooit in zou krijgen zonder de mooie witte muren vol te spetteren (dat was ook zo);
• en/of er nog veel meer zaken te doen waren (en stuken kan je nu eenmaal niet even een half uurtje tussendoor gaan doen).

Maar vandaag zijn eindelijk de laatste stukjes ‘finish’ op de muren gegaan. Het was een leerzaam proces; ik heb flink geëxperimenteerd met verschillende mixen en verschillende technieken. De muren zijn dan ook niet allemaal even perfect glad, maar voor de kelder is het zeker goed genoeg. En ik heb in het proces genoeg geleerd om nu de badkamer aan te durven. Al biedt die natuurlijk weer hele andere uitdagingen (bijvoorbeeld geen kalkspetters krijgen op de nette tegels en sanitair die er al in zitten).

Tussendoor heb ik dus ook nog een tegelvloertje gelegd. Ook nog een hele exercitie; de betonvloer had teveel hobbels, dus eerst (volledig niet-ecologische) primer en egalisatiemortel erop. Daarna tegelen – ook in verschillende etappes omdat na de eerste fase eerst de lijm onder die tegels moest uitharden, waarna de trap opzij kon worden getild, zodat ik ook onder de trap kon tegelen. En dan voegen (idem). Ook heel leerzaam allemaal, al was het voornaamste leerpunt dat ik tegelen pokkewerk vind.

(Er zijn allemaal instructieve YouTube-filmpjes met gespierde bouwvakkers die in een handomdraai vloertjes egaliseren en superstrak betegelen. Maar die stappen allemaal gewoon een drempel over naar een andere ruimte. Hoe anders is het als je een trap op moet, of de trap omhoog moet takelen zodat de egalisatiemortel eronder kan vloeien, waarna je – al achter je aan egaliserend – een ladder op klimt die je daarna nog achter je aan omhoog moet trekken, dit alles zonder de geïmproviseerde bouwlamp die voor de noodzakelijke verlichting door het trapgat steekt in de kelder te laten kukelen. Vandaar die spetters.)

Maar het resultaat mag er zijn: de kelder is getransformeerd van donker en tamelijk stoffig betonnen hol naar een frisse en vriendelijke ruimte, waar kazen en voorraden met een gerust hart kunnen worden opgeslagen. Nu alleen de muren nog even een weekje vochtig houden (zodat er geen barsten in de kalk komen), dan kan alles er in!

(En even een echt lampje maken…)

Alweer twee jaar geleden werden de muren van ons huis gestort, met een grote groep vrijwilligers. Dat was een enorm vermoeiende, maar ook heel opwindende week. Wat een werk kan je met een groep verzetten!

Nu werd ons verteld dat de kalk in de muren eerst 2 jaar moet ‘carbonatiseren’, vóór je er leemstuc op mag zetten. (Zo niet, dan heb je kans dat je ‘kalkuitbloei’ op de leemstuc krijgt). We hebben dus braaf twee jaar gewacht. Dat betekent dat we dit jaar kunnen gaan stuken. `Héél veel werk om in je eentje te doen. Omdat we met zoveel plezier terugkijken op de kalkhennepweek lijkt het ons leuk om dit jaar ook een ‘stucweek’ te organiseren. Opnieuw onder begeleiding van een vakman, in dit geval Geert de Bock van de Leemshop. Van hem heb ik ook leren stuken toen we met de werkplaats bezig waren.

Leem op de muur smeren is niet moeilijk, het is zelfs veel makkelijker dan met gips stuken! Maar in ons huis zitten best veel lastige hoekjes die speciale techniek vereisen. Geert kan ons alle tips & tricks leren. Voor mensen die het leuk vinden om met leem te leren werken dus een buitenkans. 

We gaan proberen of de leem uit de buurt voldoende pakt op de kalkhennep. Voor de OSB-binnenwanden zullen we speciale ‘hechtleem’ moeten gebruiken. Over het geheel heen komt een gladde finishlaag. Maar dat kan pas als de eerste laag droog is.

Wanneer: hetzij de week van 22 augustus, hetzij de week van 29 augustus 2022, afhankelijk van wanneer de meeste mensen kunnen.

Wat vragen we: enthousiasme en bereidheid om 5 dagen mee te werken. Er kunnen vijf personen leren stuken. Daarnaast zoeken we iemand die gedurende de week de catering wil verzorgen. Als het goed is, is er tegen die tijd een wat minder geïmproviseerde keuken…

Wat bieden we: een leuke klus, begeleiding van een vakman om verschillende technieken te leren, koffie, thee, lunch en avondeten èn melk en yoghurt van eigen schapen voor het ontbijt. Ons terrein leent zich het best om te kamperen, maar voor wie liever binnen slaapt is er vast wel een hoekje te vinden (al heb je in je tent waarschijnlijk meer privacy). Lammetjes knuffelen is inbegrepen.

Er zijn al enkele (internationale) aanmeldingen, maar er is nog plek. Hoort zegt het voort!

De laatste jaren beginnen telkens met iets wat de geschiedenisboekjes in gaat. In 2020 begon de corona-pandemie, 2021 startten we met een bijna-coup in de VS en intussen lijkt het erop dat we niet meer van een ‘na-oorlogs Europa’ kunnen spreken .

Met zulk zorgwekkend nieuws op de achtergrond wil een vrolijk blogje schrijven niet lukken. We doen erg ons best om zo snel mogelijk het huis in te kunnen. Ik ben de kelder aan het stuken, zo snel als mijn elleboog het toelaat. Daarna tegels op de vloer en dan kan er een heleboel wat nu in de slaapkamer staat weer de kelder in. Joris zorgt intussen voor her en der wat verlichting en voor ventilatieroosters.

En de grote zieke paardekastanje langs ons pad is geveld. Hij had de storm nog doorstaan maar na het vellen bleek dat de stam al aardig was aangetast, een zomerstorm als hij in het blad had gestaan was mogelijk niet meer goed gegaan. Veel zaag- en kloofwerk dus, maar het is een èrg fijn idee in deze tijden om veel volle houthokken te hebben!

Het grootste deel van het huis gaan we stuken met leem. Maar in de badkamer en kelder willen we kalkstuc gebruiken. Dat is beter tegen vocht bestand dan leem en is bovendien bacterie- en schimmelwerend.

Nu is stuken met kalk wel een stuk lastiger dan met leem. Er komt meer vakmanschap bij kijken. De ene kalk is de andere niet; je hebt allerlei soorten. En het maakt ook enorm veel uit wat voor en hoeveel soort zand je er aan toevoegt. Als je het niet goed doet kunnen er krimpscheurtjes in komen, kan de stuc poederig blijven afgeven of kan het, in het ergste geval, loslaten van de muur.

Het lastige is, dat ik al mijn kennis uit een boekje heb (hierboven). Wel een heel goed en duidelijk boek, maar het blijft theorie. En het verschil tussen theorie en praktijk is dat in theorie theorie en praktijk hetzelfde zijn maar in de praktijk niet. (Aldus een café in Amersfoort waar ik vroeger dagelijks langsfietste en dat om de zoveel tijd een nieuwe tegeltjeswijsheid etaleerde.)

Gelukkig is er in Nederland nog een bedrijf dat wel > 100 jaar vakkennis uit de praktijk heeft: de Mortel compagnie. En ondanks het feit dat ik daar nog nooit iets besteld heb (maar dat kan zomaar gaan veranderen) waren ze zo vriendelijk wat van mijn vragen te beantwoorden. (Oh wat word ik toch blij van dit soort ambachtelijke bedrijven!) En de kelder is een mooi project om te experimenteren. Zolang de stuc op de muur blijft zitten en niet poederig wordt ben ik tevreden. Aan de slag!

Ik ben begonnen met de muren goed schoon te maken. Die muren bestaan eigenlijk uit drie delen. Het grootste deel is in juli 2019 gestort. Daar bovenop ligt de constructieve betonlaag en daar bovenop ligt een stukje metselwerk, dat voorkwam dat het schuimbeton de kelder in liep. Die bovenste twee gedeelten zijn ruw genoeg voor de kalkstuc om te hechten, maar het gestorte beton is veel te glad en zuigend.

Allereerst heb ik (volgens het boekje) een natuurlijke ‘voorstrijk’ gemaakt van gekookte bloem (een soort behanglijm) met zand erdoor. Helaas bleek dat onvoldoende te hechten aan het gladde beton. Na droging kon ik het er zo af trekken. Daar kon ik dus niet op stuken. De staalborstel gepakt en alles er weer af gehaald…

Helaas had ik op dat moment nog geen advies van de Mortel Compagnie gekregen, dus heb ik mijn toevlucht maar genomen tot reguliere voorstrijk (Betokontact). Dat hielp. Maar ik had liever een ecologischer ondergrond gebruikt.

Volgende vraag: wat voor mortel? Vorig jaar waren er na het storten van de kalkhennep 10 zakken kalk over. Die heb ik toen in water gezet om ‘putkalk’ te maken. Hoe langer de kalk in water staat, hoe beter het wordt. En dan mengen met zand. Voor de eerste muur heb ik het zand gebruikt dat we over hadden van het straten van het terras. Het was wat fijner van korrel dan het metselzand. Althans, dat leek zo. Maar met het stuken bleek dat er grove steentjes tussen zaten, die voor lelijke sporen zorgden. Bovendien had ik teveel kalk gebruikt (1 deel kalk op 2 delen zand), met krimpscheurtjes als gevolg.

Volgende muur, nieuwe kansen. Dit keer met metselzand, nog over van het metselen. En wat meer zand ten opzichte van de hoeveelheid kalk ( 1 op 3). Jemig, wat werkte dat zwaar! Na 2/3 muur kon ik mijn arm niet meer gebruiken en was bovendien de kuip leeg. Uiteindelijk bleek een mengsel van 4,5 delen kalk op 10 delen metselzand het best te werken. Elke drie dagen een muurtje, niet alles tegelijk, want dan krijg ik ernstig ruzie met mijn elleboog.

Na het aanbrengen van deze eerste laag moet je een week wachten en de mortel tijdens die week twee keer per dag met een plantenspuit besproeien. Daarna mag ik het afwerken met een dun laagje van kalk met zilverzand. En dan maar hopen dat dat goed uitpakt, zodat ik het ook in de badkamer kan gebruiken.

Net als ieder jaar (lijkt het) was de tweede helft van februari een opeenvolging van regen regen en regen afgewisseld met buien. En achtereenvolgens de stormen Corrie, Dudley, Eunice en Franklin.

Vooral Eunice was een vuurproef voor het huis. Maar het heeft zich goed gehouden, er is geen dakpan verschoven. Wel is het erg vervelend dat we nog steeds op veel punten de regenwaterafvoer nog niet goed geregeld hebben. Tijdens de regenperiodes stond het huis gewoonweg in het water. De tijdelijke goten die we hebben staan waaien telkens weg. Hoog tijd om de installateur eens definitieve regenpijpen te laten plaatsen (maar ja, de installateur heeft het nog altijd drukker dan druk…)

Behalve de regengoten heeft de storm uiteraard ook de nodige andere tijdelijke voorzieningen weggeblazen. Waaronder het zeil over de zuidschuur. Dat lag er dan ook al vier jaar op en eigenlijk is het verbazend dat het niet eerder volledig was weggewaaid. Om de zoveel tijd woei er een hoekje los, wat ik dan weer met geïmproviseerde touwtjes vastbond. Maar Eunice was toch echt teveel. Jammer, want toen lag ons gezaagde hout dus drie dagen in de regen. Het zeil zelf is nog verbazend goed maar de verstevigde randen met ogen zijn helemaal uitgescheurd, zodat we het niet meer konden vastzetten.

Eigenlijk is dit hok al láng over zijn uiterste houdbaarheidsdatum heen. Maar ja, we hebben even geen tijd om een heel nieuw hok te bouwen. Dus een nieuw zeil besteld en weer een ochtendje hachelijke toeren uitgehaald om het over het wrakke dak te krijgen. Dat houdt het hopelijk weer een paar jaar uit.

Verder hoofdzakelijk afgewaaide takken en een paar omgewaaide bomen in de houtwal, op de Ratellaan en bij de buren . Tot onze verbazing (en opluchting) heeft Eunice de zieke kastanjeboom langs ons pad niet voortijdig laten omwaaien. Gelukkig, want dan was hij waarschijnlijk bovenop allerlei nieuwe aanplant gevallen.

En het water staat weer flink hoog op het weiland. Ach, dat zakt wel weer…