Geertjes Hof

Het volgende onderdeel van het huis is het dak dicht maken. Dan kunnen we daaronder rustig en droog verder bouwen. Joris heeft besloten dat we eerst het hele dak dicht maken, zonder aandacht voor dakkapellen, dakramen etc. Als het nu weer droog zomerweer zou zijn, zouden we dat misschien anders doen, maar gewoon een dak over het skelet heen heeft nu de hoogste prioriteit.

Op de sporen komen houtvezelplaten. Daar bovenop de panlatten en dakpannen. Dat gaan we nu doen. Tussen de sporen komt nog een dikke laag vlaswol isolatie. En aan de binnenkant plaatmateriaal om het te ‘verstijven’. Dat gaan we later doen. Dan plaatsen we ook de dakramen en dakkapel.

De opbouw is dus hetzelfde als bij de werkplaats. Alleen hebben we toen van binnen naar buiten gewerkt, wat makkelijker is. Kon ook prima, want het was kurkdroog zomerweer. Dat is nu niet te doen, met ons werktempo zou alles veel te nat worden. Het materiaal kan best een beetje vocht hebben. Tenslotte is alles dampopen: vocht kan er ook weer uit. Maar het kan niet weken- en wekenlang in de winterregens staan.

(We weten nu al dat we erg gaan vloeken als we straks de vlaswol vanaf de binnenkant moeten aanbrengen. Maar ja, het alternatief is tot juni wachten… met het risico dat de zomer alsnog geen droge zomer wordt. Dat is gewoon geen optie.)

Stap 1 is het tijdelijk aanbrengen van panlatten aan de binnenkant van de sporen, zodat we aan de buitenkant omhoog kunnen klimmen om de houtvezelplaten aan te brengen.

Joris heeft OSB-platen (die ook al voor de bekisting waren gebruikt), als tijdelijke verdiepingsvloer over de balken gelegd. Dat werkt prima. Alleen, waar de trap komt en de vide in de hal, zit geen balklaag. Daar moet de steiger eraan te pas komen. En dat is een gedoe, want voor iedere panlat moet de steiger weer iets verplaatst worden. Veel op en neer geklauter dus. Alles voor de veiligheid…

Je kunt ook al een beetje zien hoe de vorm van de zolder straks gaat worden. Leuk!

Intussen zitten alle latten erop. Nu even wachten tot het een paar dagen droog en rustig weer wordt, want bij windkracht 7 op 6 meter hoogte met grote platen gaan balanceren is vragen om problemen!

De oplettende lezer is het opgevallen dat er al een tijdje geen updates waren. Dat kwam doordat ik even uit de lucht was. Behalve dat we een huis aan het bouwen zijn moest mijn hoofd namelijk ook verbouwd. Ik heb had een ‘overbeet’ (waarbij de bovenkaak naar voren staat ten opzichte van de onderkaak) en een ‘open beet’ (de boven- en onderkaak lopen niet goed parallel maar naar voren toe wijken de kaakbogen uit elkaar). Heb ik 30 jaar geleden wel een beugeltraject voor doorlopen, maar daarna is alles weer in oude positie teruggekeerd. Intussen raken raakten alleen mijn achterste kiezen elkaar nog. Boterhammen afhappen was al jaren lastig en netjes articuleren werd ook steeds moeilijker. Op termijn kan dat ook tot kaakgewrichtsproblemen (3x woordwaarde) leiden.

Mijn tandarts (in Amersfoort) was dus al jaren aan het zeuren dat ik daar iets aan moest doen. Hij stuurde me (alweer ettelijke jaren terug) naar een orthodontist, die vertelde dat het niet goed ging komen zonder een operatie aan boven- en onderkaak. Toen ik hoorde wat dat inhield heb ik vriendelijk bedankt. En bij de jaarlijkse gebitscontrole, als de tandarts opnieuw ging zeuren, uitgelegd dat dat dus echt niet ging gebeuren.

Maar ja, toen de tandarts in Wolvega precies hetzelfde zei, en de orthodontist in Heerenveen ook, en de kaakchirurg ook… toen dacht ik dat ik misschien maar eens niet zo eigenwijs moest zijn voor de verandering. Zij hebben ervoor doorgeleerd, weetjewel? En eigenlijk zou het wel fijn zijn als ik mijn gebit nog een jaar of 40 goed kan gebruiken.

Dus sinds een jaar loop ik weer als beugelbekkie rond – net als toen ik 14 was, voelde me direct 30 jaar jonger! – en dinsdag 26 november zijn de boven- en onderkaak netjes recht gezet. In de weken daarvoor was ik druk met voorbereidingen. Stapel mooie boeken ingeslagen, de vriezer volgestopt met gezonde soep en pap, allerlei smoothie-recepten gebookmarked, gecontroleerd of de staafmixer het nog doet en een buurman geregeld om het schaap te melken op O-Day.

Gek genoeg zijn er massa’s dames die over hun kaakoperatie blogs hebben bijgehouden. Heel trendy dus om daarover te bloggen. Op basis van de horrorverhalen op die blogs zag ik er best wel erg tegenop. Maar even heel in vogelvlucht: dinsdag geopereerd, twee dagen vreselijk beroerd, daarna stijgende lijn, een hoofd dat geheel volgens script opzwol tot een peervormige voetbal en daarna weer langzaam tot normale proporties terugkeerde, in het weekend nog even een dip en de dinsdag erna was ik stiekem alweer panlatten aan het vastschroeven (niet te lang hoor).

Alles in orde dus!

UPDATE september 2020. In februari mocht de beugel er alweer uit. Het duurde nog een poosje voor ik weer gevoel in mijn mond had. Maar het verschil is duidelijk te zien: onderstaande fotoreeks is van juli 2018 en september 2020.

Van het voorjaar heb ik – bij wijze van experiment – eieren ingelegd in kalkwater, gedurende de korte periode dat de kippen veel legden. Niet al te veel eieren: om te beginnen moesten ze schoon zijn maar je mocht ze niet wassen. Dus als ze niet brandschoon uit het hok kwamen waren ze niet geschikt voor conservering. En daarnaast vroeg ik me toch af of het echt zou werken. Ik had er nog nooit van gehoord, dat kalkwater. En ten derde had ik gewoon niet zo heel veel geschikte potten.

Het handigst zijn potten met een schroefdeksel. Maar ze moeten natuurlijk wel groot genoeg zijn dat je er meer dan vier of vijf eieren in kwijt kan. Ik had maar één jumbo-augurkenpot. Daarom heb ik ook twee van de oude weckpotten gevuld die ik hier in de kelder vond. Maar daar heb ik geen rubbers en klemmen bij (die bestaan ook niet meer van dat merk, weet ik intussen. Had ik niet moeten weggooien dus.) Dus daar lag een dekseltje los op. Vond ik niet heel relaxed. Je zult maar eens per ongeluk zo’n pot omstoten. We hebben de afgelopen maanden dus ettelijke mega-potten met augurken leeggegeten. Kunnen we volgend leg-seizoen even vooruit.

Uiteindelijk had ik drie potten met zo’n 15 eieren per stuk. En het goede nieuws is: het werkt! De eieren ruiken niet en ze zijn (na meer dan een half jaar!) nog prima te gebruiken in gebak, hartige taart en dergelijke. Voor een gekookt of gebakken eitje op brood vind ik ze minder geschikt, de dooier is wat ‘los’ geworden. Maar ze zijn nog steeds lekkerder dan eieren uit de supermarkt. En hoeveel voldoening geeft het om de opbrengst van je eigen erf – zonder elektriciteit!- te kunnen conserveren!

Helaas zijn we nu al aan de laatste eieren bezig. Het wordt dus hoog tijd dat de dames weer gaan leggen . Daar zijn ze al een maand of twee geleden mee gestopt omdat ze allemaal in de rui kwamen. Eigenlijk vind ik dat die vakantie nu wel lang genoeg heeft geduurd. Maar ja, dat leggen is daglicht-gestuurd, dus we zullen nog wel een maandje geduld moeten hebben…

Op 4 november is eindelijk het laatste beton in de fundering gestort: de opstaande rand. Ooit komt er nog een laag schuimbeton op de vloer, plus een cementdekvloer, maar dat gaat nog even duren.

Ze konden met de grote pomp nèt niet bij de uiterste hoek van het huis komen, daar moest ik met een kruiwagentje te hulp schieten. Maar het is gelukt!

De bekisting heeft al met al een stuk langer open gelegen dan we hadden gewild. De platen zijn dan ook niet kaarsrecht meer. Jammer.

En nu mag dus – eindelijk – de bekisting er weer af. Nog een heel werk, wan de afgelopen drie maanden zijn daar steeds meer balkjes, planken, spijkers en schroeven in verwerkt. Ik doe mijn best om het weer netjes uit elkaar te halen.

Intussen zijn we al bezig met de voorbereidingen van het dak. We gaan nog niet alle isolatie aanbrengen en ook nog geen dakramen, dakdoorvoeren etcetera. Eerst alléén de buitenlaag van houtvezelplaat op de sporen, daarop panlatten en de dakpannen. Dakkapel, dakramen etc. komen daarna, als we ook de ruimte tussen de sporen gaan opvullen met vlaswol. Het is weliswaar wat lastiger om dat van binnenuit te doen, maar het natte halfjaar is weer aangebroken en we willen het nu eerst overdekt hebben. Nu de betonrand gestort is, kan het regenwater wat ín het huis valt namelijk niet meer weg. En dus staat de kelder intussen halfvol regenwater. Dat door uitgespoeld looizuur uit het eikenhout diepzwart geworden is. Kopje koffie – iemand?

Van sommige mensen kreeg ik de reactie dat ze het veel leuker vinden om over kaas maken te lezen dan over de bouw.  Dus speciaal voor die lezers een blogje over de kaas. De afgelopen weken gaven de schapen namelijk slóten met melk. En dè manier om melk te conserveren is kaas maken. Maar per keer kan ik maar 5 liter verwerken. Dat worden twee kaasjes van een pond. Eén van een kilo zou ook kunnen, maar daar heb ik geen vorm voor.

(Van Dorien en Jaap mocht ik wel een grotere kaasvorm lenen. Maar die was zo groot dat ik eigenlijk wel 15 liter tegelijk moest verwerken. Ik had 12 liter gebruikt (meer kon ik niet opsparen, de vriezer was vol). Was al een heel gedoe, ik moest er ook een grotere (weck)pan voor lenen. En die paste niet in de gootsteen. Dus werd de keukentafel ook bij de kaasmaakruimte betrokken. Alles kwam vol te staan en stond in de weg. En overal wei over de vloer. En uiteindelijk had ik toch onvoldoende wrongel om de kaas goed te kunnen persen. Of het wat geworden is? Dat weten we over twee weken. Voorlopig houd ik me even bij twee pondskaasjes per keer.)

Dat worden dan ‘Goudse’ kaasjes. Daarnaast heb ik ook al geëxperimenteerd met verse kaas (naturel en met kruiden), Roquefort (mag niet zo heten omdat het niet in Roquefort gemaakt is. Nou ja, Hoevefort dan) en Halloumi (een Cypriotische kaas die niet smelt bij verhitting en die je daardoor ook goed kunt bakken – mmm). Maar de basis is voor mij ‘Goudse’. Wat wij Nederlanders ‘gewone’ kaas noemen. Zo gewoon is het niet. Goudse kaas is een kwalitatief prachtig product. Om dat te bereiken moet je wel wat doen. Vooral als je improviseert in een stacaravankeukentje.

Om te beginnen moet alles brandschoon zijn. Alle gereedschap, je handen, je armen, je werkvlak en natuurlijk de melk. Ik melk twee keer per dag in een maatbeker. Na het melken was ik die af met een speciale afwasborstel en heet water en afwasmiddel. Ik spoel hem na met kokend water en laat hem zonder af te drogen (want wie weet wat er allemaal aan een theedoek zit?!) omgekeerd drogen op een ontsmet rvs blaadje. Net als de emmertjes en potjes  waarin ik de melk meeneem, het zeefje waardoor ik de melk zeef  en de diepvriesdozen waarin ik de melk invries om op te sparen.

Invriezen gaat erg goed bij schapenmelk. Dat komt doordat het erg vette melk is en de melk in heel kleine bolletjes door de melk verdeeld is.

Als ik genoeg melk heb en mijn agenda heb leeg geveegd voor Kaasmaakdag begint het: melk verwarmen tot 32 graden.  (Eerst de soeppan met kokend water steriliseren natuurlijk). 

Intussen ontsmet ik al het gereedschap: kaasvormen, kaasdoek, maatlepels, een pollepel, een schuimspaan, een zeef, een mes om de wrongel te snijden, de thermometer  en natuurlijk het werkblad (ik heb welgeteld 60 cm werkblad tot mijn beschikking). Het meeste kan worden uitgekookt in mijn op één na grootste pan. De thermometer  en mijn handen gaan in een badje met een scheut bleekwater.

Als de melk warm genoeg is (thermometer uit bleekwater, handen ontsmetten, handen en thermometer afspoelen) kan het ‘zuursel’ erbij. Dat zijn de juiste melkzuurbacteriën. Je koopt ze in een pakje, maar dan zitten ze in een soort slaapstand. Om ze actief te maken moet ik eerst een ‘moedercultuur’ kweken, door één liter melk een dag lang te laten verzuren en daarna nog een dag te laten rijpen. De aangezuurde melk vries ik vervolgens in in ijsblokjeszakjes. Zo kan ik steeds de juiste hoeveelheid zuursel pakken.

Nu eerst drie kwartier laten aanzuren. Daarna kan het stremsel erbij. Dat maakt dat de melk gaat stremmen: een puddingachtige consistentie krijgt. Dat komt doordat de eiwitten in de melk in elkaar gaan haken.

Als ik echt zelfvoorzienend zou zijn, zou ik daarvoor de maag van een eigen lammetje gebruiken (dat alleen nog melk gedronken heeft). Maar voorlopig koop ik het gewoon in een flesje. Weet je ook meteen waarom het zo expliciet bij kaas staat als er ‘vegetarisch stremsel’ gebruikt is. ‘Echt’ stremsel is gemaakt van de maag van een jong dier.

Ontsmette maatlepels uit het kokend water vissen en een héél klein beetje stremsel precies afmeten. Daarna nog een minuut voorzichtig roeren met de ontsmette schuimspaan om te zorgen dat het stremsel goed door de melk verdeeld is.

Na weer drie kwartier is de melk gestremd. Het lijkt een beetje op zachte tofu. Nu begint het echte kaasmaken. Met het ontsmette mes (mijn oma’s oude vleesmes) en nadat ik zorgvuldig mijn handen en armen heb ontsmet snijd ik het voorzichtig in blokjes.

 

Daarbij begint de ‘wei’ uit de wrongel te treden. Dit moet voorzichtig gebeuren zodat de stukjes wrongel wel heel blijven. Anders gaat er teveel kaas verloren met de wei.

Nu is het een soort zachte Hüttekäse. Om de wrongel steviger te maken moet ik nu ongeveer de helft van de wei aftappen (die bewaar ik, dan staat er dus een kom met 2 liter wei op het aanrecht. Dat begint al aardig vol te worden…)

Hierbij schep ik onvermijdelijk wat wrongel mee. Dat kieper ik weer terug maar het is van belang dat de wrongel hierbij niet mag afkoelen.

Nu ga ik de wrongel voorzichtig verwarmen door heet water toe te voegen. Deze foto’s geven al een beeld hoe lastig het is de thermometer uit het bleekwater te pakken, af te spoelen zonder dat er chloor in de wrongel komt en vervolgens de wrongel voorzichtig in beweging te houden terwijl ik langzaam water toevoeg. De temperatuur moet op precies 35 graden uitkomen.

Daarna roer ik met de hand een half uur continu langzaam in de wrongel. De brokjes worden steviger en kleiner doordat de wei uittreedt. Dat moet wel geleidelijk gebeuren, anders krijg je brokkelige rubberige kaas.

En dan begint het Grote Geklieder: het vullen van de kaasvormen. Eerst kaasdoek erin. Het vullen moet eigenlijk ‘onder de wei’  gebeuren, maar dat is met deze hoeveelheden bijna niet te doen. De vormpjes worden overvol, omdat er nog heel wat lucht en vocht uit geperst moet worden.

Een hoop geklieder later staan de twee vormpjes onder de pers (die ik ook van Jaap en Dorien mocht lenen). Ik moet wel nog eens een beter contragewicht maken. De vormpjes moeten EXACT gecentreerd staan, anders worden ze scheef geperst, met als gevolg dat de kaasjes onder de pers uit glippen en mijn pannen stuk vallen op de grond. Ik durf er dus niet bij weg.

Komt goed uit, want terwijl de kaas perst, is er nog een ander klusje (behalve alle rommel opruimen). In de wei zit nog vrij veel caseïne. Door de wei te verhitten gaat ook die samenklonteren en kan je het er in een kaasdoek uit zeven. Dan heb je ricotta!

Voor verhitting: groen-gele wei

Als je het verhit zie je de witte ricotta ontstaan

Door een kaasdoek gieten. Niet morsen! Het druipt maar langzaam uit, dus een paar keer bijgieten.

Na drie kwartier persen kunnen de kaasjes gekeerd in de vorm (eerst handen opnieuw ontsmetten!)  en opnieuw onder de pers. Als de korst nog niet goed genoeg gesloten is verwarm ik ze nog even in de wei van het ricotta maken.

Het ricotta maken doe ik in twee fasen: eerst de eerste (onverdunde) wei. Wat daarvan overblijft bewaar ik weer, om bij het koken te gebruiken. Prima om pasta in te koken, pannenkoeken of weicake mee te bakken of soepen en sauzen mee te maken. De ‘tweede wei’, die dus verdund is met heet water, gaat na het ricotta maken naar de dieren. De hond, de katten en de kippen lusten het allemaal. En als er dan nog overblijft breng ik het naar de varkens van de Bouwhoeve, hier vlakbij.

Het uitlekken duurt lang en intussen is er nergens ruimte meer. In de douche gaat het prima en kan gemorste wei geen kwaad. Raad eens wat er dus nog meer van tevoren moet worden schoongemaakt? 😉

En dan heb je dus kaas. Die moet even ‘rechten’ (=rusten, waarbij de zuurselbacteriën nog steeds door werken), en daarna zeven uur in een pekelbadje. Halverwege de pekelduur keren! (Ik ben er al een paar keer midden in de nacht voor uit bed gekomen…)

Dan voorzichtig laten drogen en rijpen. Elke dag controleren en keren. Zo nodig schimmel wegpoetsen met azijn. Na een paar dagen kan je kaascoating gaan aanbrengen. Iedere dag een laagje. Op de foto hieronder zijn de onderste twee (kruiden)kaasjes nog niet gecoat, de bovenste twee wel.

En na ál dit werk, en ál dat schoonmaken en schoonhouden en opletten, heb je kaas! En wat ben je dan trots als je bezoek bij de lunch een stukje Eigen Kaas kunt aanbieden!  🙂

Op de foto: één grote  ‘Goudse’ en een aantal kleine, ‘Goudse’ met kruiden, verse kaas met en zonder kruiden en helemaal links een Roquefort Hoevefort die normaal gesproken in zijn eigen (héél goed afgesloten) bakje ligt te schimmelen. De Halloumi ben ik vergeten op dit staatsieportret, die zit nog in de vriezer.  Glaasje zelfgemaakte pastinaakwijn erbij?